Heeft iemand toegang tot dit artikel?
Humo.be - 'De mol': hoe herkent u de geboren saboteur?
'De mol': hoe herkent u de geboren saboteur?Na een lange pauze en een verhuizing van maandag naar zondag is het zover: ergens in Mexico wet een mol z’n messen om die in negen nietsvermoedende ruggen te ploffen – de eerste nu zondag al. Maar hoe ziet zo’n geboren leugenaar eruit? Welke eigenschappen heeft de ideale mol, en vooral: waar moeten we op letten, als we in de finale niet compleet uit de lucht willen komen vallen?
'Je moet in de eerste plaats het vertrouwen van de andere deelnemers kunnen winnen, dan wek je minder argwaan'
We vroegen het eerst aan een bioloog, maar die kwam niet verder dan ‘Een goede neus, sterke klauwen, prima graafkunsten’. Dus polsten we bij ervaringsdeskundige en ex-mol Gilles Van Bouwel, tegenwoordig elke zondag glazenwasser in ‘Café De mol’ op VIER.
Gilles Van Bouwel «Voor de vorige editie hadden de makers me gevraagd of ik geen lijstje kon opstellen met tips voor hun volgende mol, die later Eline bleek te zijn. Bovenaan had ik geschreven: ‘Wees voorbereid op eenzaamheid.’ Je hoort niet bij de deelnemers, maar ook niet bij de productie. En je krijgt tussendoor geen schouderklopjes van de makers, waardoor je aan jezelf gaat twijfelen. Ik heb me de eerste twee weken heel eenzaam gevoeld. Ik dacht na een tijdje zelfs dat ze me zouden vervangen, omdat ik geen feedback kreeg.»
HUMO We noteren: de mol is maar beter een geboren einzelgänger. Ben jij van nature een goede leugenaar?
Van Bouwel «Ik vind van niet. Een goede leugenaar is niet automatisch een goede mol. Je moet in de eerste plaats het vertrouwen van de andere deelnemers kunnen winnen, dan wek je minder argwaan. En je moet goed kunnen improviseren. Ik ben goed voorbereid aan de opnames begonnen, want ik kende alle proeven uit het hoofd, maar er zijn meer sabotagepogingen mislukt dan geslaagd. Dan mag je niet impulsief reageren, want zo val je op.
»Ik vond het het moeilijkst om enthousiasme te veinzen. Als deelnemer ben je blij als de groep geld verdient, maar als mol betekent het dat je gefaald hebt in je opdracht om dat te verhinderen. Je moet wel dóén alsof je blij bent, anders verraad je jezelf. Er zijn zelfs een paar reacties van mij eruit geknipt in de montagekamer omdat je zag dat ik niet erg blij was (lacht).»
HUMO Heb je vooraf getraind om je lichaamstaal onder controle te krijgen?
Van Bouwel «Nee, daar had ik niet aan gedacht. Maar een expert in lichaamstaal heeft alle afleveringen bekeken, en hij vond me niet verdacht. Je kunt je ook niet voorbereiden op het moment dat iemand je in je gezicht zegt dat die denkt dat jij de mol bent. Ik wist dat dat moment zou komen, maar toen het zover was, raakte ik toch in paniek: ‘Hoe moet ik kijken om geloofwaardig over te komen? En waar blijf ik met mijn handen?’»
EEN MOOIE MAN
Inderdaad, wat doe je het best als je staat te liegen dat je zwart ziet? We vroegen het aan Dana Ketels, de experte in lichaamstaal die weleens opduikt in ‘Van Gils & gasten’ om de gebaren van deze of gene presidentskandidaat te ontleden. Daarnaast geeft ze workshops in het doorgronden van leugens en trainingen in het herkennen van micro-expressies, de zenuwtrekjes in uw gezicht die elke leugen aankondigen nog vóór u ze hebt uitgesproken.
HUMO Kun je dat eigenlijk wel, uit iemands gedrag afleiden of hij of zij zuiver op de graat is?
Dana Ketels «Het kan, ja. Maar het is niet makkelijk, want mensen onder stress vertonen vaak dezelfde lichamelijke signalen als iemand die liegt – daarom ook is een test met een leugendetector niet waterdicht. Nu hangt er bij ‘De mol’ wel iets van af, maar niet zoveel als bij iemand die probeert te liegen bij een politieverhoor en een celstraf riskeert. Dat maakt het voor de mol iets makkelijker om te liegen. Hij of zij moet wel goed tegen stress kunnen, want elke deelnemer is op zoek naar de saboteur. En liegen vergt veel energie. Je moet goed nadenken over je woorden en je gedrag, terwijl er een dozijn camera’s draaien.»
HUMO Zijn sommige mensen van nature betere leugenaars?
Ketels «Zeker. Zo helpt het als je een mooi uiterlijk hebt. Als je iets knapper bent en je komt verzorgd over, dan vinden anderen je vanzelf betrouwbaarder. Vooral iemand met een gezicht dat wat ronder, zacht en symmetrisch is, geloven we sneller dan iemand met een spits gezicht. Het is geen toeval dat de archetypische slechterik in films vaak scherpere trekken heeft dan de held.»
