De poll is, zoals verwacht, verdeeld. De meeste mensen vinden het rode scherm in dit geval gerechtvaardigd, maar een meerderheid vindt ook dat er wel iets anders had gemoeten.
Gilles doet bij Knack nog een laatste poging om de twijfelaars te overtuigen:
Onze állerlaatste vragen over seizoen elf van De mol, beantwoord door Gilles De Coster.
5. Vult de mol een eliminatietest in?
De Coster: Ah, hét topic op de Mol-fora (Nadat Comfort, de latere mol, in aflevering vier een tijdelijk rood scherm had gekregen, ontstond er discussie over of dat reglementair was, nvdr.). Het antwoord is nochtans simpel: natuurlijk vult de mol een test in. Al was het maar zodat hij of zij achteraf niet door de mand valt als de andere kandidaten het over de vragen hebben. Je zíét de mol ook al jaren een eliminatietest invullen, dus ik snap de ophef niet. Ik las online dat het een regel was dat de mol geen rood scherm kan krijgen. Geen idee waar dat vandaan kwam: we hebben dat nooit gezegd. De mol is een kandidaat die doet wat de andere kandidaten doen.
Het was duidelijk gecommuniceerd dat de bewuste eerste eliminatie een opdracht was, waarbij geld te verdienen en te verliezen was. Voor de kandidaten zelf was het glashelder dat de mol aan de opdracht kon meedoen. We kunnen hier nog uren over praten, alle scenario’s overlopen en de filosofische dimensies bespreken van wat een mol van een kandidaat onderscheidt, maar geloof ons: er was niets onreglementairs aan. Wij zijn zelf regelnerds genoeg om dat te kunnen uitmaken.
6. Kan de mol theoretisch gesproken afvallen tijdens de eliminatietest?
De Coster: Je laat niet los, hè. (lacht) Nee, de mol kan niet afvallen. Dat is wél een regel die netjes neergeschreven staat in onze interne documenten. Als de mol om eender welke reden laatste eindigt bij een daadwerkelijke eliminatie, dan telt dat resultaat niet mee.
De facto kon Comfort ook niet geëlimineerd worden. Ik denk dat we met de redactie werkelijk álle mogelijke scenario’s van de Back to the Future-opdracht opgelijst hebben. Comfort kende de oplossingen van de kinderfoto’s, dus ze kon altijd genoeg vragen verzamelen om zich te redden. Oké, er was één scenario, dat ik eigenlijk beter niet zou vermelden: stel dat Comfort als voorlaatste was geëindigd en de laatste kandidaat zich in de DeLorean wist te redden. In principe moest Comfort dan vertrekken, wat niet kan, aangezien ze de mol is. De regels waren duidelijk – in dat geval verviel haar eliminatietest en viel de tweede laatste af – maar dat ware toch het minst wenselijke scenario geweest. Maar bon, benieuwd hoeveel van jullie lezers nu nog kunnen volgen. (lacht)
Ik ben filosofisch wel zo'n beetje uitgepraat, maar ook ik zal nog een laatste concluderende post plaatsen nu ik ook de laatste aflevering heb gezien en alles in de media wel is gezegd. De uitleg helpt gelukkig om de keuze van de makers wat meer in hun context te plaatsen. Maar, en dit is vaker gezegd, we hadden die informatie wel moeten hebben.
De makers bepalen de regels, dus ik geloof ze op hun bruine en blauwe ogen dat dit reglementair was. Dat de kandidaten op voorhand wisten dat de mol meedeed met de eliminatie, is ook een opluchting voor mijn rechtvaardigheidsgevoel. Maar of het ook goede tv of een leuke speurtocht heeft opgeleverd, daar heb ik als kijker en fan wel mijn twijfels over. Ik heb, net als vele anderen, mijn molkeuze voor een groot deel laten bepalen door het geloof dat de makers de mol (in deze situatie) geen rood scherm zouden geven. Dit vind ik losstaan van daadwerkelijke sabotages in het spel, of het puike acteerwerk van Comfort, en daarom is het zonde dat juist dáár de speurtocht zo door vertroebeld is geworden.
Er waren genoeg kansen om expliciet of iets subtieler de spelregels ook voor ons als kijkers te benoemen. In de eerste aankondiging van Gilles, in een extra moldagboek, in een duidelijke voice-over als de test begint, bij aankomst bij de eliminatie, enzovoorts. Ze hadden zelfs aan het begin van aflevering 5 nog een voice-over kunnen toevoegen: 'De herkansing van Comfort en het vertrek van Leïla zinderen nog na. Hoe heeft Commy zich kunnen redden, of had ze die herkansing misschien niet nodig?' Allemaal kansen om subtiel of minder subtiel de nieuwe spelregels te insinueren. Nu zat in aflevering 5 juist een citaat van Commy die zelf al aangaf dat een rood scherm een reden zou moeten zijn om haar niet meer te verdenken, een argument dat geen stand zou houden als je op de hoogte was van de extra spelregels voor de mol.
De makers zullen inderdaad nooit gezegd hebben dat de mol geen rood scherm kan krijgen, dat klopt. Maar ze hebben ook nooit gezegd dat een mol ooit een serieuze test hoeft te maken of dat dat mee kan tellen voor wie het rode scherm krijgt. Als iemand dáár een uitspraak over vindt in de voorgaande 10 seizoenen of in de media daaromheen, dan eet ik een cowboyhoed op.
Zo zien we in de laatste aflevering van seizoen 4 dat de kersverse mol Gilles wordt medegedeeld dat de eerste afvaller zijn vel kan redden, maar krijgt hij nooit de vraag of hij zelf die positie zou willen invullen. Na afloop van seizoen 7 hebben we volgens mij zelfs nergens gehoord dat Elisabet meespeelde voor het voordeel dat was weggelegd voor degene die de test het snelst zou maken. Nu in aflevering 9 zeggen dat 'de mol zoals altijd de test invult' is feitelijk waar (de mol doet dit voor de beelden op tv), maar suggereert dat dit ook eerder ook altijd spelinhoudelijk van belang is geweest. Ook de verhaallijn van Comfort die meer dan 7 vragen juist zou moeten hebben - wat tegelijkertijd alweer ontkracht wordt - voelt minder 'echt' aan dan ik van het programma gewend ben.
Zeggen dat het rode scherm van Commy geen 'daadwerkelijke eliminatie' is (zie de quote van Gilles hierboven) vind ik interpretatiekeuze die bovendien ingaat tegen Gilles die het eerste rode scherm wel degelijk als een eliminatie aankondigt. Voor de zes kandidaten was het bovendien niet zomaar een opdracht: zij hadden in tegenstelling tot de mol niet het privilege om de test vrij in te vullen. Die resultaten telden immers gewoon mee voor de berekening van beide rode schermen, en slechts één iemand zou daar met een herkansing eventueel iets aan kunnen veranderen.
Daarnaast vond ik het spelinhoudelijk gewoon zonde om zo'n unieke herkansing te vergeven aan een mol die met voorkennis alles fout kon gokken, terwijl er buiten de DeLorean ook genoeg molkansen waren. Dat ze daar dan ook nog moest geraken op basis van fictieve testresultaten - Commy heeft echt niet getwijfeld over wie de mol was - is dubbel zonde. In combinatie met de vaagheid over de regels was dat voor mij dus genoeg reden om ervan uit te gaan dat de mol in dit geval gewoon niet meedeed voor dit 'voordeel'.
In de Nederlandse Mol is er ooit een mol geweest die door de productie in de allereerste opdracht in een positie werd gezet waarin hij een simpele ja/nee-gok moest maken. Hij gokte juist waardoor hij de eerste opdracht liet slagen en er 1000 euro verdiend werd. Dat zou een mol nooit doen, zou je zeggen en dus kon je hem als kijker eigenlijk gerust afstrepen. Maar in de laatste aflevering bleek vervolgens dat drie afleveringen later deze mol - buiten het zicht van de kandidaten of de kijkers - middels een geheim sleuteltje de inzet van een opdracht kon verlagen van 3000 euro naar 1500 euro. De verhaallijn in die laatste aflevering? '1000 euro om verdenkingen af te schudden, 1500 euro uit de pot om dat te compenseren.' Niemand heeft ooit geweten dat 3000 euro de oorspronkelijke inzet was en niemand wist van het bestaan van het sleuteltje. Je kunt je afvragen of het spel zo helemaal eerlijk verlopen is. Maar volgens de makers en de mol volgde hij alle regels en was het dus netto een geslaagde sabotage. Het is alleen jammer dat we als kijkers af moeten gaan op de beelden die we wél zien en de spelregels die we wél weten. Als er dan te veel achter gehouden wordt - bedoeld of niet - dan is voor mij de kern van het programma in gevaar. De mol vind je op basis van spelanalyses en mensenkennis, niet op basis van je interpretatie van onuitgesproken spelregels.
Kijk ik terug op een fantastisch seizoen? Absoluut. Heb ik dit seizoen alle kandidaten met een open vizier kunnen bekijken? Nee, helaas niet. En dat vind ik, op z'n Vlaams gezegd, gewoon spijtig.
Poll
